Kristofer Schipper – Confucius De gesprekken

Op zondag 15 juni werd in Boeken van de VPRO Kristofer Schipper geïnterviewd door Wim Brands. Kristoffer Schipper heeft De gesprekken van Confucius vertaald, nadat hij twee werken van het Taoisme in het Nederlands vertaald heeft (Zhuang Zi en Lao Zi). Confucius hoort er wat Schippers betreft dan ook echt bij. In China zijn er twee grote stromingen: Taosime en Confucianisme. De Taoisten zijn de ene kant van de medaille en Confucius is de andere kant van de medaille. Taoisme is de ene kant van de medaille & Confucius de andere kant.

De uitzending Boeken met Kristofer Schipper is terug te zien via uitzending gemist, klik hier…. Het interview met Schippers begint halverwege en duurt 15 min., hieronder vind je alvast een korte samenvatting. (mocht je nog tijd over hebben, dan is het interview met Petra Couvée, dat daarvoor komt ook zeker de moeite waard).

Confucius gaat over medemenselijkheid & jezelf waarmaken, als onderdeel van een gemeenschap. Bij Taoisten hoef je niet over medemenselijkheid te beginnen. Zij zeggen: medemenselijk, dat ben je al. Alle dieren zijn mededierlijk. Dit is de natuur en is belangrijk om de samenleving soepel te laten verlopen. Daar moet je geen regels voor gaan geven. Als je dat doet en je maakt het tot een concept en je gaat erover praten wat is wel medemenselijk en wat niet, dan maak je alles veel te ingewikkeld. En dan ga je er bovendien nog bovenop zitten en dan ga je zeggen: ik ben degene die alles weet en dan maak je het tot basis van wetgeving, paternalistisch gedrag en dat is niet natuurlijk.

Confucianisten zijn het daar niet helemaal mee oneens. Confucius zegt ook in zijn gesprekken: ik zou niks willen zeggen en niks willen doen. De grote vraag blijft dan: hoe organiseer je de samenleving? ga je wetten geven of laat je alles maar gaan. Confucius zegt het is niet alleen nature, maar ook nurture. Hij legt het voor een deel bij de opvoeding. De mens wordt vroegtijdig geboren en moeten nog alles leren. Elk kind houdt van zijn ouders, dat is de natuur. Hoe kun je dat als ouders teruggeven en er voor zorgen dat het kind gelukkig wordt? Confucius zegt daarop: door kinderen op een goede manier te leren en goed mens te zijn. En een goed mens is medemenselijk.

Waar de Taoisten en Confucius het beide over eens zijn is dat ze beide zeggen: hoe meer wetten je maakt, hoe meer de mensen zullen proberen de wetten proberen te omzeilen. Dan sluit je ze op en ontneem je ze de vrijheid. En vrijheid dat is waar iedereen naar verlangd.

Schippers vertelt in het interview ook over zijn eigen ervaring met de oude Chinese samenleving, gebaseerd op het Taoisme en het Confucianisme. Het was voor hem een grote ontdekking als onderzoeker, buitenstaander toen hij de traditionele samenleving van China nog leerde kennen, in Taiwan. Hij heeft deze samenleving niet alleen bezocht, maar maakte er ook zeven jaar lang onderdeel van uit. Als leerling van een Taoist.  Het viel hem op dat er (bijna) geen politie en wetten nodig waren in deze samenleving. Iedereen wist waar je je aan te houden had. De oude Chinese samenleving werd ritueel gestuurd. Dat hoef je niet te idealiseren, want elke samenleving heeft zijn goede en minder goede punten. Maar vooral het idee, zoals Confucius zegt: iedereen kan zichzelf waarmaken. En hoe hoger je klimt, hoe meer je het goede voorbeeld moet geven. Dat is typisch voor deze vorm van samenleving. Dit zag je nog niet in het oude Europa, Europa heeft heel veel geleerd van de samenleving uit het oude China.

Rituelen zijn aangeleerd en wat je als vanzelf doet, bepaalde omgangsvorm en instinctief weten hoe het hoort. Waarmee je het contact binnen een samenleving soepel laat lopen. Het ritueel is onze natuur, ik weet geen dieren die geen ritueel hebben. Het is tegelijkertijd een hogere vorm van communicatie. Er zijn twee vormen van hogere communicatie bij Confucius: muziek en ritueel.
Wij, in de kentering van onze samenleving, die wij doormaken. Zijn er een heel aantal rituelen verdwenen, de ritualisatie. Bij bijvoorbeeld huwelijken en begrafenissen kun je nu zelf vorm geven. Het lijkt erop dat deritualisatie zorgt voor meer vrijheid, maar dat kan nog weleens illusoir zijn…….

bron: interview Wim Brands met Kristofer Schipper in Boeken.